Piękne dwory

Wyjątkowo piękny, malowniczy i zwarty, przypominający niemal dekorację teatralną zespół dworu i dwóch oficyn, zamknięty balustradą, murem oporowym i bramą wjazdową. Dwór parterowy, o bardzo wysokim dachu czterospadowym, poprzedzony czterokolumnowym portykiem w wielkim porządku zwieńczonym trójkątnym frontonem. Obie oficyny nakryte dachami naczółkowymi i również poprzedzone portykami o czterech kolumnach niosącymi trójkątne frontony, jednak proporcjonalnie znacznie niższymi niż portyk dworu. Ta piękna siedziba powstała dla Józefa Radzimińskiego około 1800 roku – dwór w 1799, a oficyny nieco później. Całość w sposób bardzo udany około 1925 roku otoczono murem i balustradą. To, co stanowi o wdzięku tego założenia, to koncepcja pomniejszenia, jak gdyby miniaturyzacji klasycystycznych założeń pałacowych dobrze znanych w Wielkopolsce od co najmniej kilkunastu lat, by wspomnieć nieodległe Sierniki zbudowane w latach 1786-1788. Wnętrze otrzymało bardzo reprezentacyjny charakter. Obszerny westybul prowadzi wprost do umieszczonej na osi prostokątnej sali ozdobionej dekoracją malarską o motywach architektonicznych i figuralnych.

Starosta kcyński Andrzej Mielżyński wybudował sobie około połowy XVIII wieku ten dwór, o wysokim polskim łamanym dachu. Dwa obszerne parterowe alkierze dobudowane zostały około 1920 roku przy okazji przebudowy dokonanej przez architekta Stanisława Mieczkowskiego dla ówczesnego właściciela Władysława Sczanieckiego. W fasadzie głównej ryzalit z wystawką zwieńczoną łukowatym, falistym szczytem i ujęty spływami. Drzwi wejściowe flankowane dwiema półkolumnami.

Łaszczyn, wzmiankowany co najmniej od 1240 roku, w XV i XVI wieku stanowił własność Sarnowskich z pobliskiej Sarnowy.

W XVII wieku należał do Zakrzewskich, w tym. w 1610 roku, do Katarzyny z Krzyżanowa Zakrzewskiej.

W XVIII wieku własność Mielżyńskich. W XIX i XX wieku aż do drugiej wojny światowej w rękach Sczanieckich. Tu urodził się Michał Sczaniecki (1910-1977), historyk, profesor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, w latach 1962-1964 dyrektor Instytutu Zachodniego. Józef Sczaniecki (ur. 1907), syn Władysława, ostatniego właściciela Łaszczyna, zginął w bitwie nad Bzurą w 1939 roku. Natomiast córka, Maria Krzysztoporska, wywieziona w głąb Rosji, straciła podczas transportu dwójkę dzieci. Andrzej Maria Sczaniecki z Łaszczyna (1908-1996), emigrant w Londynie, był odznaczony między innymi Komandorią św. Sylwestra oraz krzyżem oficerskim Polonia Restituta.

W roku 1939 Łaszczyn należał do Władysława Sczanieckiego. Majątek w 1926 roku liczył 1364 hektary i miał gorzelnię.

Bardzo ładna, niezwykle proporcjonalna i posiadająca bardzo wiele wdzięku rezydencja, na którą składa się piętrowy pałac, z portykiem opartym na dwóch parach jońskich kolumn, nakryty czterospadowym dachem, dwie oficyny od frontu zamykające podjazd oraz ładny, jeden z najwcześniejszych w Wielkopolsce park angielski. Pałac wzniesiony został na miejscu starszego dworu w latach dziewięćdziesiątych XVIII wieku dla Celestyna Sokolnickiego, podstolego, a później podczaszego poznańskiego. Należy on do tej samej grupy pałaców klasycystycznych co nieco wcześniejszy pobliski Racot i nieco późniejszy Smiełów. Obecny wygląd pałac zawdzięcza zarówno swemu pierwotnemu kształtowi, jak i późniejszym przebudowom, z których wcześniejsza, z lat siedemdziesiątych XIX wieku, połączyła korpus główny pałacu z oficynami. W 1893 roku Stanisław Borecki, architekt znany z wielu dzieł stylu narodowego, m in. pałacu w Winnej Górze, przebudował pałac, zmieniając częściowo wnętrze i dekorację zewnętrzną oraz dodając między innymi lukarny. Fasadę ogrodową, jak zwykle znacznie skromniejszą, urozmaica jedynie trójboczny ryzalit sali balowej.

W 1904 roku oficyna północna otrzymała obecny, neobarokowy wygląd.

Późnoklasycystyczny pałac zbudowany w latach 1804-1806 dla Zygmunta Ottona von Treskow przez architekta berlińsko-poznańskiego, być może Karola Fryderyka Schinkla lub Franciszka Catelę. Obszerny, piętrowy, z wysokimi piwnicami, z ryzalitem w fasadzie frontowej poprzedzonym portykiem z czterema doryckimi kolumnami podtrzymującymi balkon. Wewnątrz, na parterze, oryginalna trzynawowa sień z kolumnami oraz westybul nakryty parasolowym sklepieniem. Na osi piętra obszerna sala na przestrzał. Podjazd poprzedzony dwoma kordegardami.

Owińska od 1252 roku i aż do kasaty pruskiej w roku 1797 należały do klasztoru cysterek. W roku 1797 dobra należące przez ponad 500 lat do polskich zakonnic protestancki król pruski sprzeda) świeżo uszlachconemu galanteryjnikowi z Berlina Zygmuntowi Ottonowi von Treskow (1756-1825), założycielowi bardzo zamożnej niemiecko-wielkopolskiej rodziny ziemiańskiej, która do ukradzionych polskim zakonnicom dóbr dokupiła jeszcze wiele innych majątków. W ich posiadaniu dobra te pozostawały aż do drugiej wojny światowej.

W 1939 roku właścicielami Owińsk byli spadkobiercy po Walterze von Treskow. Majątek w 1926 roku liczył 2291 hektarów i miał gorzelnię.

Żabiczyn występuje w dokumentach od XIII wieku, kiedy to niejaki Świętosław zalecił sprzedanie Żabiczyna na zaspokojenie wierzycieli, a ?gdyby co pieniędzy zostało, to ma być przekazane do Rzymu i Ziemi Świętej”. W 1846 roku właścicielem Żabiczyna był Antoni Ląski, potem Stanisław Janta-Połczyński, następnie jego syn Roman (1849-1916), poseł do parlamentu niemieckiego z okręgu kartusko-pucko-wejherowskiego, gdzie miał majątki po żonie Annie z domu Watdowskiej, sekretarz Koła Polskiego w tymże parlamencie, wicepatron Kółek Rolniczych w powiecie wągrowieckim, działacz społeczny w Poznańskiem i na Pomorzu. Człowiek wielkiej ofiarności, który kwotą 80 tysięcy marek podtrzymał podupadającą polską ?Gazetę Gdańską”. Założył też Muzeum Kaszubskie w Sopocie. To dzięki takim ludziom i takim rodzinom jak Janta-Połczyńscy Polacy i Polska wygrali ?najdłuższą wojnę nowoczesnej Europy” i byli dobrze przygotowani na szczęśliwszą dla Polski konfigurację polityczną, jaką przyniosła pierwsza wojna, dobrze przygotowani na budowę niepodległej II Rzeczypospolitej.